To jeden z najpopularniejszych znaków w historii polskiego projektowania graficznego. Właśnie teraz obchodzimy 80. rocznicę wybuchu największego światowego konfliktu. W czasie II wojny światowej w naszym kraju rozwinęła się sieć konspiracyjna. W ramach niej działy osoby z różnych dziedzin życia społecznego. Byli wśród nich również graficy.
Plakaty i okładki wydawnictw podziemnych z tego okresu niosły ze sobą chęć podtrzymania ducha walki, niezłomności i siły. Jednakże najmocniej wyrażały je napisy na murach bombardowanych miast.
Wiosną 1942 w Warszawie światłu dziennemu ukazał się najpopularniejszy z nich – znak Polski Walczącej – popularna „Kotwica”. Biuletyn Informacyjny, naczelny organ prasowy AK z dnia 16 kwietnia 1942 r. w artykule pt. KOTWICA informował: „Już od miesiąca na murach Warszawy rysowany jest znak kotwicy. Rysunek kotwicy jest robiony tak, że jego górna część tworzy literę „P.”, zaś część dolna – literę „W”. Pewna ilość napisów objaśnia, że znak kotwicy jest znakiem Polski Walczącej. Zapoczątkowany być może przez jakiś zespół – znak ten stał się już własnością powszechną”.
Okazuje się, że na ten specjalny logotyp Biuro Informacji i Propagandy AK rozpisało konkurs. Jego inicjatorem był Czesław Michalski, przedwojenny polski oficer rezerwy. Projekt kotwicy został wybrany z 27 innych propozycji. Wówczas, z wiadomych względów, nazwisko autora zwycięskiego loga nie mogło być ujawnione. Dziś przypisuje się autorstwo Annie Smoleńskiej – studentce historii sztuki na tajnych studiach uniwersyteckich, instruktorce harcerskiej. Istnieje również teoria, że zaprojektował go Jan Michał Sokołowski.
Cóż tutaj napisać o formie. Jest wręcz idealna w swojej prostocie i wyrazie. Łatwa do namalowania na murze. Jednocześnie nawiązuje do starożytnego symbolu chrześcijańskiego Chi-Rho.
Bibliografia:
70 lat tzw. kotwicy „Polski Walczącej” – znaku Polskiej konspiracji podziemnej, [https://ukrytawladza.wordpress.com/2012/04/16/70-lat-tzw-kotwicy-polski-walczacej-znaku-polskiej-konspiracji-podziemnej/]
P. Rypson, Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919 – 1949, Kraków 2017.