Nazywana księżniczką polskiego malarstwa – Zofia Stryjeńska z Lubańskich – urodziła się w Krakowie 13 maja 1891 roku. To malarka, graficzka i ilustratorka w jednej osobie. Była córką Tadeusza Grzymały Lubańskiego, prezesa Izby Handlowej w Krakowie, i Anny ze Skrzyńskich; miała braci Tadeusza i Jerzego oraz siostry Stefanię, Marię i Janinę.
Jako młoda dziewczyna została współpracowniczką dwóch pism: „Roli” i „Głosu Ludu”. W roku 1909 roku rozpoczęła naukę w szkole malarskiej dla kobiet Marii Niedzielskiej. Kurs ten ukończyła w 1911 roku z odznaczeniem za malarstwo i sztukę stosowaną. W 1910 roku wyjechała z ojcem w podróż przez Austro– Węgry do Włoch. Zwiedziła galerie i muzea Wiednia i Wenecji. Wtedy to zdecydowała się poświęcić się całkowicie sztuce. Wybrała studia malarskie w Monachium, mimo iż nie przyjmowano tam kobiet. To nie stanowiło dla niej żadnej przeszkody. Po prostu wyjechała w październiku 1911 roku przebrana za swojego brata. W dokumentach widniała jako Tadeusz Grzymała. Jednakże przygoda ta trwała niecały rok, ponieważ jej koledzy zorientowali się, że ktoś robił ich w przysłowiowego „konia”.
Po wybuchu I wojny światowej Stryjeńska zdecydowanie poparła ruch legionowy Józefa Piłsudskiego. Z tej okazji wykonała ilustracje do pieśni legionowych, które wykonano na pocztówkach.
W okresie międzywojennym współtworzyła znaną grupę artystów „Rytm” i była jedną z najwybitniejszych malarek o dość indywidualnym stylu. Bardzo sowicie nagradzana na wystawach międzynarodowych. W 1925 roku Stryjeńska otrzymała w Paryżu 4 Grand Prix za malarstwo ścienne, plakat, tkaninę i ilustrację książkową.
Otrzymała też order Legii Honorowej. Podkreślano wówczas, że jej twórczość jest na wskroś nowoczesna, a zarazem oparta na tradycji polskiej. Na Powszechnej Wystawie krajowej w Poznaniu w 1929 roku otrzymała złoty medal. Rok później dostała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, a siedem lat później Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. Ceniły ją takie ośrodki jak Paryż, Londyn, Florencja, Wenecja, Praga, Sztokholm, Wiedeń i Amsterdam.
W 1928 roku Zofia Stryjeńska wspólnie z Władysławem Ostrowskim wykonała dekorację kamieniczek na Starym Mieście w Warszawie. Jednakże przetrwały one jedynie do Powstania Warszawskiego, kiedy to zostały całkowicie zniszczone przez Niemców. Brała też udział w dekoracji wnętrz naszych słynnych statków pasażerskich: „Batorego” i „Piłsudskiego”. Wykonała też dekorację sali w cukierni Wedla oraz zaprojektowała serię opakowań czekolady tej firmy. W 1938 roku zrealizowała scenografie i projekty kostiumów do baletu Szymanowskiego „Harnasie”, zdobywając duże uznanie.
Zmarła w zapomnieniu w 1974 lub 1976 roku w Genewie.
Bibliografia:
Piotr Łopuszański, Blask i nędza życia Zofii Stryjeńskiej [http://podkowianskimagazyn.pl/nr44/stryjenska.htm – dostęp styczeń
2018]
Stryjeńska z Lubańskich Zofia [http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/zofia-stryjenska-z-lubanskich – dostęp styczeń 2018]